​

​

Inzaliro biliri bitu ibimuba ku ngisi mundu. Inzaliro zimubera mw'itwe lyo'mundu ku kyanya hamuba haliri ibindu umundu agakola kandi li akola, hamuteba inzaliro. Ilindi gambo ilidesiri inzaliro, liliri: Imitono

​

​

Iradiyo

​

Ishala

Ishalalo haliri handu ahamushaga amaji kandi li amagolovi

​

​

​

​

Itara

Itwe kiliri kihande kyo'mwego gwo'mundu ikiliri kigulu bwenene. Kigizirwi ne'bindi bihande bini bini bingi: Amasu, amatwiri, akanwa, akaledu, ibisike, ingohe,...

​

​

​

​

Izuuba

​

​

Kahamba kandi li i Kahamba, kaliri kaya ke'Buguliiru

​

​

Kandi

​

​

​

Katwenge kandi i Katwenge. Kaliri kaya ke'Bufuliiru.

Kifuliiru iliri ndeto imuganulwa na'bandu abamuhamagalwa Bafuliiru. Iliri ndeto mbamu na ngale. Iliri mu ndeto mbamu izimuganulwa mu Territoire yooshi ye Bufuliiru. Imuganulwa bwenene Ibufuliiru na'handi hooshi ne'Mahanga.

​

​

Ikigundu kyo kiti kandi li ikindu ikimushaga kwohe imikonde

Kigundu

Kiliri kindu ikimuyija ku mwego gwo'mundu ikyanya akomereka.

Kihugo. Lino gambo ligweeti ukwingi twangalideta. Haliri ikihugo kiguma naho, kandi li ikihugo ukudeta hano hashi ly'izuba.

​

​

Kirongoozi aliri mundu utwaziri kandi li uli kutwaazi bwe kindu. Agatwaala amasomo kandi li ikindi kindu kyooshi.

Kisike

Kiswahili iliri ndeto imuganulwa mu bihugo bye' Afrika nga Congo, Kenya, Tanzania, Burundi, Uganda, ...

​

Kiyaya

​

​

​

Kubula umundu

Ukudaha, lino gambo limukolesibwa bweneene ku bunyuni ubutuziri kuguma n'abandu. Twangadeeta nge' ngoko. Ukudaha, kuliri kutaha ku yubwo bunyuni ubutuziri n'abandu.

Kudeeka kandi li ukudeeka kuliri kubika ibindu mu nyungu na ku muliro.

Kudeka. Kideka ibyokulya kandi li ibindi bindu byo byooshi

Kudeta

Kufula

Kufwa. Ukufwa kuli kutera ubugumana. Umundu atamukideta, atamuba akikweti umuka gwa'bagumana.

Kufwirwa

Kugandanika

Kuheta

Kukaraba

Kukombeka, kuliri kulisa umwana mwanuke.

Kukuya-kuya, kulera bwija abana

Kulera

​

​

Kurongoora

​

​

​

Kushata

​

​

Kushona. Lino gambo lyangakola kubiri. Ukushona ku kindu no kushona umwambalwa. 1. Ukushona ku kindu kuli kugenda higulu lya yikyo kindu kandi li ukukihagala ko. Ukushona umwambalwa kuli kuziba ubutule kandi li amatule ku yugo mwambalwa kadni li ikiindi kindu kyoshi ikitulisiri.

Kushonooka. Ukushonooka liliri gambo ilihushini no kushona. Ukushonoka ku kindu kuli kukishagako, kuli kumanuka ku kiindu. Umundu angashonooka. Ne kindi kindu kyoshi kyangashonooka ku kindu kistashoniiri kohe.

Ukutaha kuliri kuygaluka ikaya.

​

​

Kuyandika

​

Kuyigiriza

Kuyigiriza ulusimbahwa

​

​

Kuyikumba

Kuyimba

Kuyoza kuliri kuhereza umwana amabere ga nina, kyo'kyokulwa umwana amulya ku kyanya amuba atazi kula ukudeta kwo atondeeze ukulya ibyokulya bikomu.

Kuzaata. Ukuzaata kuli kushaga ho mundu aliri, ukuyegera na'magagulu ku mundu mugumana, kandi li ukukoleesa amaboko ku mundu ugweeti ubulema.

Kuziika. Ukuziika kuli kubika ikindu kandi li umundu uwafwa mw'idaho. Bamuziika uwafwa.

Kuzika. Ukuzika kuli kudumbukira mu maji. Uwazika ungahera mo kandi li agashaga mo.

​

​

​

Luguvi liliri ziina ilimuhebwa abana banyere mu Kifuliiru

​

​

​

​

​

​

​

Magoloovi. Lino gambo lyo liguma no kudeta Amaji.

Mahinga lubanda

Amalanga kiliri kihande ky'itwe ikimuboneka ukushagira ho mushaku gutonderiri ukuhisa ku kaledu.

Masuza galiri maji agamushaga mu kuzimu gali madutu