​

​

​

Ukujajaaka

​

Ukukira kuliri kuba mugumana ku kyanya utalwaziri

​

Ukukola

Ukukola kuliri kugira imikolwa. umundu angakola imikolwa ya kwingi kwingi. Ukukolera Rurema. Ukukolera ugundi mundu, ...

Ukukoleera kuliri kugwata ifwi mu lwiji na' maboko. Ukukolera kuhimi no kushaha; higulu ukushaha kuliri gugwata ifwi haliko bamuteyigala amaji banagashahe, ifwi zinasigale ahazira maji banazigwata na'maboko.

Ukukolera kandi li ukukolera umundu kuliri kukola umukolwa wahebwa no mundu mulebe.

​

​

Ukulagira kuliri kubula byo ugalya. Kulala buzira kulya.

Ukulahira

​

​

Ukulalira liliri gaambo iligweti ngisi kwo lidesiri kubiri.
1. Ku bunyuni, nga kulya kwe'ngoko: Ukulalira kuliri kulya kundu ingoko kandi li ihindi hinyuni himubera mu magi gira gaduute gakabwerwe. Kwo kudeta ukulalira kuliri kubundikira amagi gira gaduute halinde gakaberwe.
2. Ku kulya: Ukulalira ku biindu ibiloziri ukulya, kuliri kudeta ibiindu abandu balala balya. Wangalilira amaaji naho; kwo kudeta wanywa amaji naho ndabyo bindi biindu walya. Wangalilira ibishiimbo no'mucheri, kwo kudeta yibyo byo walala walya. Ukulilira mu njira ye'byokulya, kuliri kudeta ibindu walala walya.

Ukulalauka kuliri kunywa ibigalalusa

​

​

​

​

​

​

Ukulya

Ukulya kuli bika ibyokulya mu kanwa.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Lino gaambo ukushaaga lyagadeta ukulyoka. Nga kwokuno ushuba imuhyahya unabe ukola mutaha, wangadeta: "Nimushaaga imihyahya"

Ukushaaga umuundu kuliri kumusimbaha.

Ukushaha kuliri gugwata ifwi haliko bamuteyigala amaji banagashahe, ifwi zinasigale ahazira maji banazigwata na'maboko.

​

Ukusheka

Ukushola, lino gaambo limukolesibwa mu njira nyingi.
1. Kwangaba kudeta ukuganuula mu njira nguma kandi nli igindi ku bandu abaliri mu kihiiza kandi li mu kiso kiguma.
2. Kwangaba kudeta ukushataata ikishola kandi li ukushaata isholo.

Ukushoola, lino gaambo limudetwa ku kyanya umuundu agweti kandi li ashaaza amashala ku hinyuni. Umuundu angashoola ingoko, angashoola ingware, angashoola ihumba,...
Haliko lino gaambo linashubiiba lidesiri ukundi kwingi:
1. Ukushoola: Ku binamishwa nge'ngaavu iziragirwi, li zanganywa amaaji, mu Kifuliiru tumudeta kwo zashoola.
2. Ku bundaandaza: Kuliri kutwala ibiindu ikaguliro, kuliri kulemeesa.

​

​

​

Ukushushuka kuliri kumalirwa no'mwego. Umuundu uwashushuka kwo kudeta ajaamba bweneene.

​

​

Ukumusimbaha umuundu kuliri kumushaaga

​

Ukusoma

​

​

​

​

​

​

​

​

Ukutera kuliri kubula ikindu kyo'tagweti

Ukutola kuliri kutwisa

​

​

Ukutoola, lino gaambo limukolesibwa nga ku kyanya haliri ikindu ikitateresiri unashubagi kiloonga unakibiike ahandu uloziizi nga mu mufuko kandi li ukukisingula kwo kwoshi kulya. Lino gaambo lyangashubi kolesbwa ukudeta nga kuno hamuba i vote unatoole ngisi ye wehe usimiri. Yaho umuuba watoola.

​

​

​

​

​

​

Ukuyalika kandi li ukubika amaaji go bwalike ku muliro kuliri kubiika amaji ku muliro higulu lyo'kuduga.

​

Ukuyandika, abandi Bafuliiru tumudeta ukuzororoonga, kuliri kukolesa ikalamu kandi ukulengera ku ninabwenge inabiike amagambo ushuba ugadetesa akanwa unagabiike mu njira ugundi muundu angabiloleesa naho amasu anamenye ngisi byo walooza ukudeta. Mu kuyandika abandu bamukoleesa ibindu tumuberangira ulufwabe. Ulufwabe lugizirwi ne'herufi. Ukugwatanisa iherufi zibiri zangashaga mwohe izu.

Ukuyandika

​

Ukuyemera kuli kuyakira ibyadetwa kandi li ibyakolwa. Lino gambo limushaga mwohe igambo bwemere. Lino nalyo linabe limuba ziina ilimuyinikwa abana biingi b'Abafuliiru.

​

​

​

​

​

​

Ukuzaata

​

​

Ulubangango kiliri kyuma ikigweti amapine gabiri kinabe kimutabaala abandu ukugwata ulugeezi lwa hala mu kukigendeesa. Mu kindi Kifuliiru tumukoleesa igambo: Kinga.

​

Ulugamba kuliri kudeta ingesho yo'kugambana.

​

Uluhaali kuliri kuhaliira

Uluhali kiri kyanya umushosi ayanga umukazi ulenziri umuguma. Mu Kifuliiru umukazi wambere ye'muba mukulu. Ugundi yeeshi ugayijaga mu yulwo luhali anabagage akola muto. Umushosi uwaleta umukazi wa kabiri amuba ahalika.

​

​

Ulushagwa kuliri kudeta ukusimbaha. Ukushaaga umuundu kuliri kumusimbaha.

​

​

Ulwji

Ulwiji

​

​